Top 5 Khó Khăn Doanh Nghiệp Nhỏ Thường Gặp Khi Mở Rộng Ra Thị Trường Quốc Tế

Mở rộng thị trường – Cơ hội lớn nhưng không dành cho mọi bước chân vội vàng

Với hơn 98% doanh nghiệp Việt Nam thuộc nhóm vừa và nhỏ, việc vươn ra thị trường quốc tế dường như là giấc mơ được ấp ủ bởi rất nhiều người. Tuy nhiên, khi bắt tay vào thực hiện, không ít doanh nghiệp nhỏ và startup mô hình B2B nhận ra rằng: thị trường toàn cầu là một thế giới hoàn toàn khác – nơi mà lợi thế về sản phẩm thôi là chưa đủ. Hành trình này, dù hấp dẫn, lại đầy những “bài kiểm tra” thực tế khiến không ít doanh nghiệp phải dừng lại ngay từ những bước đầu tiên.

Dưới đây là 5 thách thức phổ biến nhất khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ chưa thể “ra khơi” dù đã sẵn sàng về nội lực.

1. Đánh giá sai thị trường mục tiêu vì thiếu hiểu biết chuyên sâu

Rất nhiều doanh nghiệp bước vào thị trường quốc tế với sự nhiệt huyết và... cảm tính. Họ thường chỉ dựa vào tin đồn, nhu cầu “nghe nói” từ người quen, hoặc những phản hồi bề nổi từ các hội chợ để xác định thị trường tiềm năng. Hệ quả là sản phẩm bị định vị sai, giá không phù hợp, và trải nghiệm khách hàng không trọn vẹn.

Một khảo sát chuyên sâu tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long công bố năm 2023 cho thấy: hơn 60% SMEs chưa từng thực hiện khảo sát thị trường trước khi xuất khẩu. Điều này khiến họ dễ lúng túng khi gặp rào cản pháp lý, kiểm định, hoặc hành vi tiêu dùng quá khác biệt với thị trường nội địa.

2. Ngôn ngữ – rào cản vô hình làm “lỡ duyên” hợp tác

Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn là chiếc cầu nối về văn hóa và sự tin tưởng. Thế nhưng, không ít doanh nghiệp nhỏ vẫn đang sử dụng Google Dịch như “trợ lý đàm phán” trong các cuộc thương lượng quan trọng. Việc thiếu khả năng viết email chuyên nghiệp, thiết lập tài liệu hồ sơ, hay phản hồi linh hoạt với đối tác nước ngoài khiến họ dễ mất điểm, dù chất lượng sản phẩm hoàn toàn có thể cạnh tranh.

Trong một nghiên cứu do FedEx thực hiện, hơn 70% SMEs tại Việt Nam thừa nhận rằng rào cản ngôn ngữ là nguyên nhân khiến họ từ chối hoặc bỏ lỡ cơ hội hợp tác quốc tế. Những lời mời gọi từ thị trường mới – thay vì trở thành cú hích tăng trưởng – lại hóa thành áp lực tâm lý vì “ngại nói, sợ sai”.

3. Chi phí marketing quốc tế nằm ngoài tầm với

Tham gia vào cuộc chơi toàn cầu, ai cũng muốn có mặt trên các nền tảng lớn: từ Alibaba, Amazon đến hội chợ thương mại quốc tế. Nhưng để hiện diện hiệu quả ở đó là một câu chuyện khác. Chi phí quảng cáo online, dịch vụ SEO đa ngôn ngữ, thậm chí chỉ là một gian hàng nhỏ tại hội chợ quốc tế… đều đòi hỏi ngân sách không nhỏ.

Một báo cáo từ OECD năm 2021 đã chỉ ra rằng chỉ khoảng 1/5 doanh nghiệp nhỏ ở Việt Nam có thể dành riêng ngân sách cho hoạt động tiếp thị và thương mại quốc tế. Phần lớn SME vẫn phải ưu tiên ngân sách cho sản xuất, trả lương, và xử lý vận hành cơ bản, khiến họ không thể theo đuổi kế hoạch mở rộng một cách bài bản.

4. Khó tìm đối tác đáng tin cậy

Việc kết nối với đối tác nước ngoài là bước quan trọng, nhưng cũng là một trong những bước “tốn sức” nhất đối với SMEs. Trong khi doanh nghiệp lớn có đại diện thương mại, hệ thống phân phối hoặc văn phòng nước ngoài, thì doanh nghiệp nhỏ thường chỉ biết tìm kiếm trên mạng xã hội, các group Facebook hoặc giới thiệu truyền miệng.

Môi trường này tiềm ẩn nhiều rủi ro: thông tin thiếu xác thực, giao dịch không minh bạch, không có công cụ lọc đối tác theo ngành nghề hoặc khu vực. Thay vì mở rộng được thị trường, nhiều doanh nghiệp chỉ tốn thời gian vào những kết nối không phù hợp.

5. Không có quy trình xuất khẩu rõ ràng

Nếu nội lực chưa đủ, sự chuẩn bị là chìa khóa. Nhưng rất nhiều doanh nghiệp bước vào xuất khẩu mà không có bất kỳ bản kế hoạch nào: không chiến lược giá, không kịch bản logistics, không tài liệu kiểm định chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế. Khi đối tác hỏi về CO, CQ, bộ tài liệu thương mại, phương án thanh toán… thì phản ứng thường là “để em hỏi lại”.

Một nghiên cứu từ JOBMER đã chỉ ra rằng hơn 60% SMEs Việt Nam không có chiến lược dài hạn hoặc bộ khung quy trình chuẩn hóa cho xuất khẩu. Điều này khiến họ dễ mất phương hướng, bỏ lỡ cơ hội, hoặc rơi vào những tình huống rủi ro pháp lý.

Kết luận: Không cần lớn mới được ra khơi – nhưng cần vững để không trôi dạt

Toàn cầu hóa không phải là cuộc đua tốc độ, mà là hành trình cần chiến lược, sự kiên trì và nền tảng vững chắc. Với sự chuẩn bị đúng đắn – từ kiến thức thị trường, kỹ năng truyền thông, đến lựa chọn kênh kết nối phù hợp – doanh nghiệp nhỏ hoàn toàn có thể xây dựng chỗ đứng trên thị trường quốc tế.

Việc vượt qua 5 thách thức kể trên không đòi hỏi ngân sách lớn, mà đòi hỏi tư duy bài bản và cách tiếp cận phù hợp với năng lực thật của doanh nghiệp. Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ: nghiên cứu, học hỏi, thử nghiệm – rồi từng bước định hình hành trình ra thế giới theo cách riêng của bạn.